यंदा राज्य सरकारने सर्वं सण हे निर्बंध मुक्त साजरे करण्याची परवानगी दिली आहे. त्यामुळे संपूर्ण महाराष्ट्रात ३१ ऑगस्टला ढोल ताश्यांचा आवाज गुंजणार आहे. गणेशोत्सव सण साजरा करताना तो ढोल ताशा शिवाय पूर्ण होत नाही. ढोल तशा पथक हे या सणात ऊर्जा आणण्याचे काम करत. ढोल ताशा अतिशय अनोखा आहे कारण तो संगीतात शिस्त देणारे वाद्य आहे.
मुळात, ‘ढोल-ताशा’ हे प्रामुख्याने युद्धाच्या सुरुवातीला सैनिकांना प्रवृत्त करण्यासाठी वापरले जात होते. मध्ययुगीन काळापासून ढोल ताशा हा महाराष्ट्राचा अविभाज्य भाग असल्याचे म्हटले जाते. ढोल देखील युद्धांदरम्यान मंडळांना प्रोत्साहित करण्यासाठी वापरला जात असयाचे.ढोल ताशा महासंघ महाराष्ट्राचे अध्यक्ष पराग ठाकूर म्हणतात. ढोल अनेकदा मंगल वद्य तसेच रन वाद्य युद्धादरम्यान प्रोत्साहन देणारे साधन म्हणून ओळखले जाते.
गणेश चतुर्थीनिमित्त पूजा विधी, व्रत विधी आणि विशेष मंत्र जाणून घ्या महत्वाची माहिती
साठच्या दशकाच्या सुरुवातीला गणेशोत्सवात दंगली झाल्या, त्यामुळे वाद्य वापरण्यास मनाई होती. सण-उत्सवातील कोंदट वातावरणाचा दाखला देत, डॉ विश्वनाथ विनायक पेंडसे किंवा डॉ अप्पासाहेब पेंडसे म्हणून ओळखले जाणारे, एक दूरदर्शी शिक्षणतज्ञ आणि पुणे-ज्ञानप्रबोधिनीमधील सर्वात प्रतिष्ठित शिक्षण संस्थेचे प्रमुख, स्वतः गणेशोत्सवादरम्यान लक्ष्मी रॉड-हबच्या मध्यभागी वाद्ये वाजवत. आणि तेव्हापासून ढोल-ताशा संस्कृती गणेशोत्सवाचा एक भाग बनली. आज, अनंत चतुर्दशीच्या दोन महिने आधी, त्या दिवशी अनेक तरुण ढोल ताशा पथकांमध्ये सहभागी होतात.
कालांतराने ढोल-ताशा पथकांमध्येही स्पर्धा वाढली.साहजिकच आपले स्थान कायम राहावे यासाठी या पथकाचेही प्रयत्न सुरू आहेत. पूर्वी ढोल-ताशाला हिंदुत्वाचे प्रतीक म्हणून मानले जायचे; पण आता त्यालाही व्यावसायिक स्वरूप आले आहे. ‘तालमंत्र’ ढोल-ताशा पथकात सध्या १३२ मुले आणि २६ मुली वाद्य वाजवतात. मालाड, ठाणे, दादर, धारावी आदी परिसरातूनही मुले-मुली ढोल-ताशा शिकण्यासाठी सहभागी होतात. स्वप्नील कांबळे आणि अभिषेक तेंडुलकर दोघे ‘तालमंत्र’ ढोल पथकाचे प्रमुख आहेत.
