मकर संक्रांतीच्या दिवशी खिचडी दान करणे खूप महत्त्वाचे असल्याचे म्हटले जाते. विशेषत: या दिवशी संपूर्ण उडीद किंवा काळे उडीद आणि तांदूळ मिसळून खिचडी दान केली जाते. तसेच या दिवशी गूळ, तूप, मीठ आणि तीळ दान करण्याचेही विशेष महत्त्व आहे. मकर संक्रांतीशी एक अतिशय रंजक कथाही जोडलेली आहे, ज्यामध्ये देशहितासाठी ऋषी-मुनींचा संघर्ष सांगण्यात आला आहे. खाद्यपदार्थांचे नाते प्रत्येक सण आणि देवता यांच्याशी जोडलेले आहे.आपल्या देशात प्रत्येक गोष्ट पूजा, सण, देवतांशी संबंधित आहे. आपण जे काही खातो, पितो तोही कुठेतरी देवाचा प्रसाद मानला जातो आणि मकर संक्रांतही याला अपवाद नाही. या दिवशी दान केलेले आणि खाल्लेले प्रत्येक अन्न या सणाशी संबंधित आहे.
संक्रांतीच्या दिवशी वापरण्यात येणारी संपूर्ण उडीद किंवा काळी उडीद शनिदेवाशी संबंधित असली तरी पांढरा तांदूळ आपल्याला सूर्यदेवाच्या कृपेसाठी पात्र बनवतो. सूर्य – शनीचा पिता मानला जातो. अशाप्रकारे मकर संक्रांतीला काळी उडीद आणि तांदळाची लापशी दान केल्याने दोघांचे आशीर्वाद प्राप्त होतात. याशिवाय चंद्रासाठी पाणी, शुक्रासाठी मीठ, गुरूसाठी हळद, बुधला प्रसन्न करण्यासाठी हिरव्या भाज्यांचे दान केले जाते. या दिवशी खिचडी खाल्ल्याने नऊ ग्रहांची तृप्ती होते, अशी श्रद्धा आहे.
मकर संक्रांतीच्या सणाची सुरुवात आणि या दिवशी खिचडीचे महत्त्व याबद्दलही एक अतिशय मनोरंजक कथा सांगितली जाते. अलाउद्दीन खिलजीने भारतावर हल्ला केला तेव्हा बाबा गोरखनाथ आपल्या शिष्यांसह त्याच्याशी लढले, असे म्हणतात. युद्धामुळे योगींना स्वतःचे अन्न स्वतः शिजवता येत नव्हते. मग बाबांनी डाळ, तांदूळ, भाजी एकत्र करून जेवण बनवायला सांगितले. या पदार्थाला खिचडी असे नाव देण्यात आले. यानंतर, खिलजीने भारत सोडल्यानंतर, योगींनी मकर संक्रांती साजरी केली आणि या दिवशी खिचडीचा प्रसाद वाटला गेला. तेव्हापासून खिचडी आणि मकर संक्रांतीचा घनिष्ठ संबंध आहे.
हे ही वाचा:
Makar Sankranti 2023 मकर संक्रांतीच्या दिवशी पतंग का बरे उडवले जातात?
Makar Sankranti 2023 या मकरसंक्रांतीला फक्त तिळाचे लाडूच नाही तर चविष्ट उंधियु खाऊन करा सण साजरा