फ्रेंच न्यू वेव्हचे कल्पक ‘एन्फंट टेरिअल’ जीन-लूक गोडार्ड, ज्यांनी १९६० मध्ये आपल्या पहिल्याच ‘ब्रेथलेस’ या चित्रपटाद्वारे लोकप्रिय सिनेमात क्रांती घडवून आणली आणि जगातील सर्वात महत्त्वाच्या आणि उत्तेजक दिग्दर्शकांपैकी एक म्हणून ओळखले जाऊ लागले . स्विस न्यूज एजन्सी एटीएसने गोडार्डची पार्टनर, अॅन-मेरी मिविले आणि तिच्या निर्मात्यांनी माहिती दिली आहे कि, मंगळवारी, जिनिव्हा लेकवरील स्विस शहरातील रोलमध्ये त्याच्या घरी त्यांनी अखेरचा श्वास घेतला.
फ्रान्सचे राष्ट्राध्यक्ष इमॅन्युएल मॅक्रॉन यांनी गोडार्ड यांना नवीन वेव्ह दिग्दर्शकांपैकी सर्वात आयकॉनोक्लास्टिक म्हणून श्रद्धांजली वाहिली ज्यांनी आधुनिक, तीव्रतेने मुक्त कला प्रकाराचा शोध लावला. ते पुढे म्हणाला: आम्ही एक राष्ट्रीय खजिना गमावला आहे
१९५० च्या दशकात चित्रपट समीक्षक म्हणून सुरू झालेल्या दीर्घ कारकीर्दीमध्ये गोडार्डने अधिवेशनाचा अवमान केला. कॅमेरा, ध्वनी आणि कथनाचे नियम त्यांनी पुन्हा लिहिले.त्याच्या चित्रपटांनी जीन-पॉल बेलमोंडोला स्टारडमकडे प्रवृत्त केले आणि १९८५ मध्ये पोप जॉन पॉल II ने त्याचा निषेध केला तेव्हा त्याचे वादग्रस्त आधुनिक नाटक ‘हेल मेरी’ने ठळक बातम्या मिळवल्या. परंतु गोडार्डने अनेकदा राजकीय आरोप असलेले आणि प्रायोगिक चित्रपट बनवले, जे काही बाहेरील लोकांना आवडले.
कान्स फिल्म फेस्टिव्हलचे संचालक थियरी फ्रेमॉक्स यांनी मंगळवारी असोसिएटेड प्रेसला सांगितले की गोडार्डच्या मृत्यूच्या वृत्ताने ते “खूप खूप दु:खी, दुःखी आहेत. ” आहेत.
पॅरिसमध्ये ३ डिसेंबर १९३० रोजी एका श्रीमंत फ्रेंच-स्विस कुटुंबात जन्मलेले, गोडार्ड स्वित्झर्लंडच्या न्योनमध्ये वाढले, फ्रान्सच्या राजधानीतील सोरबोन येथे वांशिक शास्त्राचा अभ्यास केला, जिथे तो लॅटिन क्वार्टर सिनेमात भरभराट झालेल्या सांस्कृतिक दृश्याकडे अधिकाधिक आकर्षित झाले – द्वितीय विश्वयुद्धानंतर क्लब. फ्रँकोइस ट्रुफॉट, जॅक रिव्हेट आणि एरिक रोहमर या भावी मोठ्या नावाच्या दिग्दर्शकांशी त्यांची मैत्री झाली आणि १९५०मध्ये त्यांनी अल्पायुषी गॅझेट डु सिनेमाची स्थापना केली. १९५२ पर्यंत त्यांनी कॅहियर्स डू सिनेमा या प्रतिष्ठित चित्रपट मासिकासाठी लेखन सुरू केले. १९५१ मध्ये रिव्हेट आणि रोहमरच्या दोन चित्रपटांमध्ये काम केल्यानंतर, गोडार्डने आपल्या वडिलांसोबत उत्तर आणि दक्षिण अमेरिकेतून प्रवास करताना पहिला चित्रपट दिग्दर्शित करण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तो कधीही पूर्ण झाला नाही.
युरोपमध्ये परत, त्यांनी स्वित्झर्लंडमध्ये धरण प्रकल्पावर बांधकाम कामगार म्हणून नोकरी स्वीकारली. १९५४ च्या ऑपरेशन काँक्रीट या धरणाच्या बांधकामाविषयीच्या २० मिनिटांच्या माहितीपटासाठी त्यांनी हा पगार वापरला.
पॅरिसला परत आल्यावर, गोडार्डने कलाकारांच्या एजन्सीचे प्रवक्ते म्हणून काम केले आणि १९५७ मध्ये ‘ऑल बॉईज आर कॉल्ड पॅट्रिक’ हे पहिले फिचर बनवले, ते १९५९ मध्ये रिलीझ झाले.
ट्रुफॉटच्या कथेवर आधारित ‘ब्रेथलेस’ या चित्रपटावरही त्यांनी काम सुरू केले. मार्च १९६०मध्ये रिलीज झाला तेव्हा हे गोडार्डचे पहिले मोठे यश होते.
चित्रपटात बेलमोंडो हा एक निरागस तरुण चोर आहे जो हॉलीवूड चित्रपटातील गुंडांच्या रूपात स्वत: ला मॉडेल बनवतो आणि जो एका पोलीस अधिकाऱ्याला गोळ्या घालून त्याच्यासोबत इटलीला पळून जातो. अमेरिकन मैत्रीण, जीन सीबर्गने भूमिका केली.
१९५९ मध्ये प्रदर्शित झालेल्या ट्रूफॉटच्या “द 400 ब्लॉज” प्रमाणे, गोडार्डच्या चित्रपटाने फ्रेंच चित्रपट सौंदर्यशास्त्रासाठी नवीन टोन सेट केला. गोडार्डने पारंपारिक वर्णनात्मक शैली नाकारली आणि त्याऐवजी त्यांनी हॉलिवूड प्रेरित मसालेदार सिनेमांच्या शैलीचा स्वीकार केला.
गोडार्डने क्लॉड चब्रोल आणि रॉजर वादिम यांसारख्या दिग्दर्शकांसह ‘द सेव्हन डेडली सिन्स’ मधील दृश्यांचे योगदान देत सामूहिक चित्रपट प्रकल्पांमध्ये भाग घेणे देखील सुरू केले. ‘लेट्स हॅव अ ब्रेनवॉश’ या इटालियन चित्रपटात त्यांनी उगो ग्रेगोरेटी, पियर पाओलो पासोलिनी आणि रॉबर्टो रोसेलिनी यांच्यासोबत काम केले, ज्यात गोडार्डच्या दृश्यांनी पोस्ट-अपोकॅलिप्स जगाचे चित्रण केले होते. गोडार्ड, ज्यांना नंतर त्यांच्या बिनधास्त डाव्या विचारसरणीसाठी प्रसिद्धी मिळाली, त्यांनी १९६० मध्ये ‘द लिटल सोल्जर’ बनवताना फ्रेंच अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधला. अल्जेरियामधील फ्रान्सच्या वसाहती युद्धाच्या संदर्भांनी भरलेला हा चित्रपट संघर्ष संपल्यानंतर एक वर्षानंतर १९६३पर्यंत प्रदर्शित झाला नव्हता.
१९६० च्या उत्तरार्धात त्यांचे कार्य अधिक स्पष्टपणे राजकीय झाले. त्याची पात्रे हिंसक वर्गयुद्धाची विनोदी व्यर्थता दाखवत असतानाही बुर्जुआ समाजाच्या ढोंगीपणावर प्रकाश टाकतात. १९७० च्या दशकाच्या सुरुवातीपासून चित्रपटांमध्ये चित्रित केलेल्या समाजवादाच्या विविध प्रकारांबद्दल गोडार्डने आयुष्यभर सहानुभूती बाळगली. डिसेंबर २०० ७ मध्ये त्यांना युरोपियन फिल्म अकादमीने जीवनगौरव पुरस्काराने सन्मानित केले. गोडार्डने गेल्या काही वर्षांत हॉलीवूडमध्ये पॉटशॉट्स घेतले.
नोव्हेंबर 2010 मध्ये एका खाजगी समारंभात चित्रपट इतिहासकार आणि संरक्षणवादी केविन ब्राउनलो, दिग्दर्शक-निर्माता फ्रान्सिस फोर्ड कोपोला आणि अभिनेता एली वॉलाच यांच्यासमवेत एका खाजगी समारंभात हॉलीवूडला जाण्याऐवजी तो स्वित्झर्लंडमध्ये घरी राहिला. पॅलेस्टिनी कारणासाठी त्याच्या आजीवन वकिलीमुळे त्याच्यावर ज्यू लोकांबद्दल आणि नाझी-व्याप्त युरोपमधील त्यांच्या दुर्दशेबद्दल सहानुभूती असल्याचा आग्रह असूनही, त्याच्यावर ज्यू-विरोधी आरोपांचे वारंवार आरोप केले गेले.
२०१० मध्ये, गोडार्डने ‘फिल्म सोशालिझम’ रिलीज केला, जो तीन प्रकरणांमध्ये प्रथम कान फिल्म फेस्टिव्हलमध्ये दाखवला गेला. गोडार्डने १९६१ मध्ये डॅनिशमध्ये जन्मलेली मॉडेल आणि अभिनेत्री अॅना करीनाशी लग्न केले. १९६५ मध्ये त्यांचा घटस्फोट झाला. गोडार्डने १९६७ मध्ये त्यांची दुसरी पत्नी अॅन वायझेमस्की हिच्याशी लग्न केले. नंतर त्यांनी स्विस चित्रपट निर्मात्या अॅन-मेरी मिविल यांच्याशी संबंध सुरू केले. गोडार्डने १९७९ मध्ये वायझेमस्कीला घटस्फोट दिला, जेव्हा तो मिविलसोबत रोलच्या स्विस नगरपालिकेत गेला, जिथे तो आयुष्यभर तिच्यासोबत राहिला.
हे ही वाचा:
बिबटयापासून वाचण्यासाठी जळगावमधील लताबाईंनी केली पाण्यात १६ तास मृत्यूशी झुंज
आशिष शेलारांचं डोकं ठिकाणावर आहे का?, किशोरी पेढणेकरांचे खोचक वक्तव्य
Follow Us
टाईम महाराष्ट्रचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी आम्हाला फॉलो करा.
