गुरु नानक जयंती दरवर्षी कार्तिक महिन्याच्या पौर्णिमेला साजरी केली जाते. यंदा ८ नोव्हेंबर २०२२ आजच्या दिवशी गुरु नानक जयंती साजरी करण्यात येत आहे. हा दिवस शीख समाजाचे पहिले गुरु नानक देव जी यांचा जन्मदिवस आहे. शीख समुदायाचे लोक या दिवशी गुरुद्वारामध्ये गुरुवाणी म्हणतात. गुरु ग्रंथसाहिबचे पठण, कीर्तन, मोठ्या प्रमाणात लंगर आणि प्रभातफेरी काढली जाते. याला गुरु परब आणि प्रकाश उत्सव असेही म्हणतात.
गुरु नानकजींच्या जीवनातील अशी एक खास घटना आहे जी आजपर्यंत लोकांच्या मनात जिवंत आहे. एकदा गुरू नानकांनी मक्का मदीना येथे भेट देऊन इस्लामच्या अनुयायांना मोठे शिक्षण दिले होते. गुरु नानक हाजीच्या वेशात आपल्या शिष्यांसह मक्केला गेले होते. गुरु नानक यांच्या मक्का भेटीचा तपशील अनेक धार्मिक ग्रंथ आणि ऐतिहासिक पुस्तकांमध्ये आढळतो. गुरू नानक यांच्या मक्का भेटीचा उल्लेख झैन-उ-लबदिनच्या ‘तारीख अरब ख्वाजा’ या पुस्तकातही आहे.
हेही वाचा :
राज ठाकरेंची नेत्यांना सूचना; ‘या’ चित्रपटाबाबत कुणीही भाष्य करू नये
गुरु नानकजींचा मर्दाना नावाचा शिष्य होता. एकदा गुरू नानकांनी मर्दानाहून मक्केला जाण्याची इच्छा व्यक्त केली. असे म्हटले जाते की जोपर्यंत मुस्लिम त्याच्या हयातीत मक्केला जात नाही तोपर्यंत त्याला खरा मुस्लिम म्हणता येणार नाही. जेव्हा गुरु नानकांना हे कळले तेव्हा ते आपल्या शिष्यासह मक्केच्या प्रवासाला निघाले.
एकदा प्रवासाच्या मध्यभागी, गुरु नानक थकले आणि मक्केच्या दिशेने पाय ठेवून हाजींसाठी विश्रांतीच्या ठिकाणी झोपले. त्यानंतर हाजींची सेवा करणारा एक खातीम आला, ज्याचे नाव झिऑन होते. गुरू नानकांना मक्केच्या दिशेने पाय टाकून पडलेले पाहून ते खूप संतापले आणि गुरुजींना म्हणाले, तुम्हाला हे देखील माहित नाही की तुम्ही मक्का, मदीनाकडे पाय धरून पडलेले आहात. गुरु नानक म्हणाले की ते खूप थकले होते आणि त्यांना विश्रांती घ्यायची होती.
यानंतर गुरू नानकांनी झिऑनला सांगितले की माझे पाय मक्केकडे आहेत. जिथे देव नाही तिथे हे पाय ठेव. मग सियोनला गुरु नानकांचे शब्द समजले की देव केवळ एका दिशेने नाही तर प्रत्येक दिशेने आहे. शेवटी गुरू नानकांनी सियोनला समजावून सांगितले की, चांगले कर्म करा आणि देवाचे स्मरण करा, देव आपोआप सापडेल.