४ डिसेंबर हा दिवस भारतासाठी खूप खास आहे. जो भारतीय नौदल दिन आहे. दरवर्षी या तारखेला भारतीय नौदल दिन साजरा केला जातो. भारतासाठी नौदलाचे महत्त्व आजच्यापेक्षा जास्त कदाचित कधीच नव्हते. पण हे महत्त्व क्वचितच नीट समजले जाते. याचे कारण भारतावर होणारे हल्ले आणि धमक्या जमिनीच्या मार्गानेच अधिक होत्या.
४ डिसेंबरलाच का साजरा केला जातो ? –
४ डिसेंबर रोजी साजरा (Celebrate) केला जाणारा नौदल दिन हा केवळ एका ऐतिहासिक घटनेचा वर्धापन दिन नाही तर भारतीय नौदलाला योग्य दृष्टीकोनातून पाहण्याचा दिवस आहे. दरवर्षी ४ डिसेंबर रोजी भारतात नौदल दिन साजरा करण्यामागे नौदलाची विशेष कामगिरी आहे. १९७१ साली बांगलादेश मुक्तीसाठी भारत पाकिस्तानमध्ये युद्ध झाले तेव्हा त्या युद्धादरम्यान ४ डिसेंबर रोजी भारतीय नौदलाने पाकिस्तानच्या कराची नौदल तळावर हल्ला करून तो उद्ध्वस्त केला. त्याच्या यशाच्या स्मरणार्थ हा दिवस साजरा केला जातो.
१९७१ मध्ये भारत-पाकिस्तान युद्ध जिंकलेल्या भारतीय नौदलाचे सामर्थ्य आणि शौर्य लक्षात ठेवण्यासाठी दरवर्षी ४ डिसेंबर रोजी भारतीय नौदल दिन (Indian Navy Day 2022) साजरा केला जातो . ४ डिसेंबर १९७१ रोजी ‘ऑपरेशन ट्रायडंट’ अंतर्गत भारतीय नौदलाने पाकिस्तानच्या कराची नौदल तळावर हल्ला केला. या ऑपरेशनचे यश लक्षात घेऊन दरवर्षी ४ डिसेंबर रोजी नौदल दिन साजरा केला जातो. जंग-ए-आझादी, मुंबईतील ऑपरेशन ताजपासून ते इतर अनेक घटनांपर्यंत भारतीय नौदलाचा इतिहास कर्तृत्वाने भरलेला आहे.
नौदल ही भारतीय लष्कराची सागरी शाखा आहे, जी १६१२ मध्ये स्थापन झाली. ईस्ट इंडिया कंपनीने आपल्या जहाजांचे संरक्षण करण्यासाठी ईस्ट इंडिया कंपनी मरीन म्हणून एक सैन्य उभे केले, ज्याचे नंतर रॉयल इंडियन नेव्ही असे नामकरण करण्यात आले. भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, १९५० मध्ये नौदलाची पुनर्रचना करण्यात आली आणि तिचे भारतीय नौदल असे करण्यात आले.
भारतीय नौदल दिनाचे महत्त्व –
भारतीय नौदलाची स्थापना १६१२ मध्ये ईस्ट इंडिया कंपनीने केली होती. नंतर त्याला रॉयल इंडिया नेव्ही असे नाव देण्यात आले आणि स्वातंत्र्यानंतर १९५० मध्ये भारतीय नौदल म्हणून त्याची पुनर्रचना करण्यात आली. पाकिस्तानविरुद्धच्या विनाशकारी युद्धानंतर संपूर्ण देशाने भारतीय नौदलाच्या यशाचा जल्लोष साजरा केला.
भारतीय नौदलाची सुरुवात ईस्ट इंडियाच्या काळात झाल्याचं मानण्यात येतं. ईस्ट इंडिया कंपनीनं आपल्या व्यापारी जहाजांच्या सुरक्षेसाठी नौदलाची एक टीम तयार केली. नंतर याचं नामकरण रॉयल इंडियन नेव्ही असं करण्यात आलं. भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर १९५० साली रॉयल इंडियन नेव्ही हे नाव बदलण्यात आलं आणि भारतीय नौदल अर्थाच इंडियन नेव्ही असं ठेवण्यात आलं.
भारतीय नौदल दिन २०२२ थीम
- या दिवशी अनेक कार्यक्रमाचे आयोजन केले जातात आणि दरवर्षी नौदल दिन साजरा करण्यासाठी वेगळी थीम ठरवली जाते. भारतीय नौदल दिन २०२२ ची थीम “स्वर्णिम विजय वर्ष” आहे.
- मे १९७२ मध्ये वरिष्ठ नौदल अधिकाऱ्यांच्या परिषदेत, १९७१ च्या भारत-पाक युद्धादरम्यान भारतीय नौदलाच्या प्रयत्नांची आणि कामगिरीची कबुली देण्यासाठी ४ डिसेंबर रोजी भारतीय नौदल दिन साजरा करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.
- भारतीय (India) नौदल दिन २०२२ हा भारतीय नौदलाच्या क्षेपणास्त्र नौकांनी कराचीमध्ये ऑपरेशन ट्रायडेंटच्या विजयासाठी साजरा केला.
- ऑपरेशन ट्रायडंटच्या विजयाचा गौरव करण्यासाठी दरवर्षी भारतीय नौदल दिन साजरा केला जातो.
- नेव्हल इन्स्टिट्यूट ऑफ एरोनॉटिकल टेक्नॉलॉजी (NIAT) २४ ते २६ नोव्हेंबर दरम्यान गुड होप ओल्ड एज होम, फोर्ट कराची येथे एक सामुदायिक सेवेचे आयोजन करते, जिथे विद्यार्थी खेळ आणि इतर विविध क्रियाकलापांसह नौदल कार्यक्रमांमध्ये भाग घेतात. याशिवाय नेव्ही फेस्टिव्हलमध्ये नेव्ही बॉल, नेव्ही क्वीन आणि इतर अनेक स्पर्धाही आयोजित केल्या जातात.
हे ही वाचा :
भगतसिंह कोश्यारी विरोधात, आजपासून ‘राज्यपाल हटाव, महाराष्ट्र बचाव’ मोहीम